Hayvanlarda Sosyal Davranışlar

ÖNSÖZ

Davranış Biyolojisi son yıllarda, özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri Japonya'da çok hızlı bir ilerleme göstermiştir. Bugün bu bilim dalı ile ilgili yayınları günü gününe izlemek hemen hemen olanaksız bir hale gelmiştir.

Uzun yıllar yüksek lisans ve doktora programları çerçevesinde okuttuğumuz ders notlarımız ve dağınık bilgilerimizin bir bütün haline getirilmesiyle meydana çıkan bu yapıtta, uluslararası bilim dünyasında ileri düzeyde bir yer edinmiş olan Davranış Biyolojisinin varlığını ülkemizde de duyurmayı, dersi okutan eğiticiler ile okuyan öğrencilere; ayrıca, konu ile ilgilenen meraklılara yardımcı olmayı amaçladık. Her alandan araştırıcı ve okuyucuya seslenmesi amaçlanan bu ürün, yalın bir yazı dili ile yazılmıştır. Bununla birlikte, dil ve anlatım konusundaki eksikliklerimizin bilincindeyiz ve bunun anlayışla karşılanacağını ümit ediyoruz.

Hayvan davranışlarını konu edinen ilk Türkçe kitap olması nedeniyle, neden öncelikle bir ‘’Genel Davranış Biyolojisi’’ betiği değil de, özel olarak Hayvanların Sosyal Davranışlarını konu edinen bir betik sorusu  gelebilir. Davranış Biyolojisi, kuramı kolay olmayan bir bilim dalıdır. Bu nedenledir ki, daha kolay anlaşılır olmasından dolayı, ilk önce Sosyal Davranışlar ele alınmış ve bu yolla hem öğrencilerimizin ve hem de konuya meraklı kitlenin, Davranış Biyolojisine daha rahat yaklaşmasının sağlanmasına çalışılmıştır.

Eser üç ana bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde Davranış Biyolojisinin tarihi gelişimi ele alınmış ve bu gelişim içinde yerini bulan bazı temel terimler hakkında genel bilgiler verilmiştir. Böylece bir sonraki bölümü oluşturan Sosyal Davranışların daha kolay anlaşılması ve değerlendirilmesi mümkün kılınmıştır. Adı geçen bu ikinci bölümde davranışlar incelenirken özellikle nasıl, neden, niçin sorularına yanıt verilmeye ve böylece, gözlenen davranışların hangi hedeflere yönelik oldukları da, olabildiğince, ortaya konmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm davranışların filo genetik gelişimlerine ayrılmıştır. Böcekler örnek alınarak, yaşam şekilleri ile beraber davranışların zaman süreci içinde, türden türe nasıl bir değişikliğe (başka bir deyişle evrime) uğradıkları gösterilmeye çalışılmıştır.

Dikkat edileceği gibi bu yapıtta bazı Türkçe terimler ilk kez kullanılmıştır. Bunlar aynı zamanda birer öneridir. Daha öz ve kullanışlı terimler bulunduğunda, bunların yerini alabilirler. Ancak, herhangi bir karışıklığa neden vermemek için kitabın sonuna, kullanılan Türkçe terimlerin Almanca, İngilizce ve/yada Fransızca karşılıkları verilmiştir.

Dostça ve bilimsel niyetle yapılan tüm eleştiri ve öneriler için şimdiden teşekkür ederiz. Davranış Biyolojisi gibi yeni bir alanda bu eleştiri ve önerilere özellikle gereksinme vardır. Daha sonraki baskılarda bunlar mutlaka göz önünde bulundurulur; bu şekilde yanılgılar en aza indirilebilir.

Dil ve yazım yönünden sonsuz yardımlarını esirgemeyen Bölüm Araştırma Görevlilerinden Murat Biricik ve Ahmet Kılıç’a, resim ve şekillerin çekim ve hazırlanışında büyük özen gösteren Araştırma Görevlisi Erhan Ünlü’ ye teşekkür etmeyi borç bilirim.

Bu yapıtın basımını gerçekleştiren Hatiboğlu Yayınevi yönetimine ve Çağ Basımevi tüm çalışanlarına ayrıca teşekkür ederim.

Dr. Rüştü ŞAHİN

Diyarbakır; Ekim, 1986