Obezite, Nedenleri ve Sonuçları

Obezite ve nedenleri, yıllardır yoğun ve süregelen çalışmaların konusu olmuştur. Fizyolojik düzenleyici mekanizmalar kadar, çevresel ve genetik faktörler, psikolojik ve kültürel durumlar gibi birbirini etkileyen pek çok kompleks etken, obezitenin nedenleri arasında sayılmıştır. Eskiden sağlık ve refahın göstergesi olarak kabul edilen obezite, günümüzde pek çok hastalığa neden olabildiği gibi pek çok hastalığın da seyrini olumsuz etkiler. Hemen her hastalığın öncelikli tedavisi, eğer varsa obezitenin tedavi edilmesini gerekli kılar. Obezite basit bir estetik sorun değil, multifaktöryel nedenlerle oluşan bir hastalıktır. Tüm dünyada ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilen obezitenin tedavisinde diyet ve egzersizin önemi, bugün olduğu gibi Hipokrat zamanında da vurgulanmıştır. Obezite, vücuttaki yağ dokusunun artmasıyla karakterizedir ve hemen hemen bütün organlarda komplikasyonlara neden olabilen önemli bir hastalıktır. Bu kadar problemli bir hastalık olan obezitenin nedenleri de sadece enerji dengesizliği ile açıklanamayacak kadar çok ve karmaşıktır. Genetik ve çevresel faktörlerden ailesel faktörlere, besinlerin karbon ayak izinden, uyku düzenine, annenin gebelikteki beslenmesinden, bebeğin beslenme tarzına, endokanabinoid sistemden, mikrobiyotaya ve besinlerin aşırı tüketilmesine neden olan nöronal ve hormonal faktörlere kadar uzanan bu karmaşıklığın tedavisinin de çok zor olduğunu kabul etmek gerekir. İşte bu bilgilerden yola çıkarak, son yıllarda obezitenin sadece bir diyetle veya bilimsel olmayan popüler diyetlerle tedavi edilmeye çalışılmasının ne kadar hatalı olduğunu, hem Tıp camiasına hem de Beslenme ve Diyetetik camiasına göstermek üzere bu kitabı hazırladık. Obeziteyi tedavi edecek acil ağırlık kaybı sağlayacak mucize bir besin de yoktur, besin desteği de yoktur, diyet de yoktur… Öncelikle bunu herkesin kabul etmesi gerekir. Ayrıca, obezite son derece karmaşık bir hastalık olduğundan tek bir disiplinin, tek başına bunu tedavi etmesi de mümkün değildir. Uzman Hekimler veya Endokrinologlar, Diyetisyenler, Fizyoterapistler, Psikiyatristler ve/veya Psikologlar ve gerektiğinde obezite nedeniyle ortaya çıkan hastalıklarla ilgili uzmanların, ekip olarak birlikte çalışarak bu hastalığı tedavi etmeleri gerekir. Ayrıca epidemi haline gelen ve bir halk sağlığı sorunu olmasının yanı sıra, ülkelerin sağlık sistemlerine çok büyük ekonomik yük getiren obezitenin azaltılması ve/veya tedavisi konusunda başta hükümetler olmak üzere, ilgili bütün paydaşlar tarafından bu konuda projeler ve politikalar üretilmeli, halkın bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi için yazılı, görsel ve sosyal medyada doğru bilgiler verilmeli ve bu bilgilerin bilinçli bir şekilde kullanımı için gerekenler yapılmalıdır. 45 yıldır bu alanda hem klinik diyetisyen, hem de akademisyen olarak hizmet vermiş olmamdan kaynaklanan birikimim ve sevgili meslektaşlarımın da özverili desteği ile yazmış olduğumuz, güncel, güvenilir bilimsel gelişme ve bilgileri içeren bu kitabın, öncelikle Beslenme ve Diyetetik camiasına, Tıp mensuplarına ve diğer ilgili sağlık profesyonellerine bir ışık olmasını diliyoruz. Bu kitabın yazımında emeği geçen herkese ve basımını sağlayan Sn. Alp Ofset ve Sn. Hatiboğlu Yayınevi’nin değerli yönetici ve emekçilerine, özellikle gösterdikleri yakınlık, anlayış, yüksek ilgi ve titiz çalışmaları nedeniyle minnet duygularımla teşekkürlerimi sunuyorum. 

Prof. Dr. M. Emel ALPHAN